Almanya Haberleri

GRAFİKLİ – İkinci Berlin Konferansı uluslararası toplumun katılımıyla Libya’daki siyasi süreci ele alacak

By 22 Haziran 2021No Comments

BERLİN (AA) – MÜCAHİT AYDEMİR – Libya'daki siyasi süreç ve 24 Aralık seçimlerinin ele alınacağı İkinci Berlin Konferansı, Birleşmiş Milletler (BM) ve Almanya himayesinde, Türkiye'nin de dahil olduğu milletlerarası aktörlerin iştirakiyle 23 Haziran'da toplanacak.

Libya krizine siyasi tahlil bulmak maksadıyla birinci olarak 19 Ocak 2020'de düzenlenen konferansın ikincisine, Libya'dan Başkanlık Kurulu Lideri Muhammed el-Menfi ve Başbakan Abdulhamid Dibeybe, BM'nin Libya Özel Temsilcisi Jan Kubis ve Libya ile ilgili ülkelerin dışişleri bakanları katılıyor.

Mart ayında misyona gelen Libya'nın Ulusal Birlik Hükümeti'nin birinci kere katılacağı İkinci Berlin Konferansı'nda, Libya'da barışı tesis etmek için kaydedilen ilerlemelerin kıymetlendirilmesi, ayrıyeten istikrarın sürdürülebilmesi için atılacak adımlara odaklanılması amaçlanıyor.

Konferans kapsamında, ülkede 24 Aralık’ta yapılması planlanan genel ve başkanlık seçimlerine vaktinde gidilmesinin vurgulanması ve ateşkes muahedesinde yer alan yabancı güçlerin ve paralı askerlerin Libya’dan çekilmesi konusunun öne çıkması bekleniyor.

Bunun yanı sıra konferansta, BM Güvenlik Kurulu (BMGK) tarafından uygulanan silah ambargosuna uyma davetinin yinelenmesi ve ülkede güvenlik güçlerinin birleştirilmesine ait bağlayıcı kararlar alınması öngörülüyor.

– 24 Aralık seçimleri “anayasal temel” çıkmazında

İkinci Berlin Konferansı'nın ana gündem unsurlarından biri olacak 24 Aralık seçimleri, Libyalı tarafların seçimlerin türel altyapısı konusunda hala uzlaşamaması nedeniyle takvimin giderek daralmasıyla çıkmaza girdi. Anayasa referandumunun seçimlerden evvel yapılıp yapılmayacağı bu tartışmalardan biri.

Anayasa taslağı referanduma sunulmak üzere beklerken ülkenin doğusundaki gayrimeşru silahlı güçlerin önderi Halife Hafter, ABD vatandaşlığı nedeniyle devlet başkanlığına aday olamayacağı için anayasa referandumuna itiraz ediyor. Anayasaya nazaran ikili vatandaşlığı olanlar ve faal askeri misyonda bulunanlar seçimlere giremiyor.

Bu yüzden anayasa referandumu olmasa da seçimlerin anayasal temelinin netleşmesi ve bir seçim yasası çıkarmak gerekiyor. En geç 1 Temmuz'a kadar belirlenecek bu anayasal temel ise, devlet liderine geniş yetkiler verilmesi üzere çekinceler barındırıyor.

Ayrıyeten devlet liderinin direkt halk tarafından mı, yoksa parlamento tarafından mı seçileceği de üzerinde uzlaşı sağlanamayan bir öteki bahis.

– Hafter birinci Berlin Konferansı'ndaki tavrını sürdürüyor

Milletlerarası aktörler konferans öncesinde diplomasi trafiğini ağırlaştırırken, bugüne kadar ülkedeki konumunu güç yoluyla elde eden Halife Hafter'in, milisleriyle kurduğu iktidarını zayıflatacak müzakerelere karşı nasıl bir tavır sergileyeceği ise belirsizliğini koruyor.

Hafter'e bağlı milisler, 19 Ocak 2020'deki Berlin Konferansı düzenlenmeden yalnızca bir gün evvel, 18 Ocak'ta “Petrol Hilali” bölgesindeki Brega, Ras Lanuf, Hariga, Zuveytine ve Sidra'daki petrol ihracat limanlarını kapatmıştı.

İkincisi düzenlenecek konferansın öncesinde de Hafter milislerinin ülkenin güneyinde “terörle mücadele” teziyle başlattığını duyurduğu kelamda “operasyonlar”, diyalog ortamının tekrar silahla bozulacağı telaşlarını artırıyor.

Ayrıyeten, Libya hükümeti, ateşkes muahedesinin hususlarından birini yerine getirerek, ülkenin doğu ile batı yakasını birbirine bağlayan lakin iki yıldır kapalı olan Misrata-Sirte kıyı yolunun batı tarafını tekrar sivillerin hizmetine açarken, Halife Hafter yolun kendi denetimindeki doğu kısmının açılmasını reddetti.

– Libya'da ateşkes ve siyasi diyalog süreci

Libya'nın doğusundaki gayrimeşru güçlerin başkanı Halife Hafter'in Nisan 2019'da milislerine başşehri ve idaresi ele geçirmek için akın buyruğu vermesiyle, istikrarsızlıkla boğuşan Libya tekrar şiddet sarmalına sürüklenmişti.

BM nezdinde Libya'nın yasal temsilcisi Libya hükümetine bağlı güçlerin, Hafter ve milletlerarası müttefiklerini Haziran 2020'de Trablus ve ülkenin batısından uzaklaştırmasıyla, siyasi tahlil arayışları ve müzakereler yine ivme kazanmıştı.

BM öncülüğündeki diyalog kapsamında İsviçre'nin Cenevre kentinde 23 Ekim 2020'de 5+5 Ortak Askeri Komite toplantıları düzenlenmişti. Toplantılar sonucunda, BM nezdinde legal Libya hükümeti ile ülkenin doğusundaki gayrimeşru güçlerin önderi Halife Hafter'e bağlı heyetler ortasında kalıcı ateşkes mutabakatı imzalanmıştı.

Ateşkes anlamasının akabinde başlayan siyasi süreç kapsamında, BM öncülüğünde Tunus'ta başlatılan ve Libya'nın farklı siyasi ve toplumsal kısımlarını temsilen seçilen 75 kişi ile yürütülen Libya Siyasi Diyalog Forumu'nda (LSDF), 24 Aralık'ta seçimlere gidilmesi kararı çıkmıştı.

LSDF üyelerinin 5 Şubat'ta Cenevre'de yaptığı oylama sonucunda da yıl sonunda yapılması planlanan seçimlere kadar Libya Başkanlık Kurulu Başkanlığına Muhammed el-Menfi, Başbakanlığa da Abdulhamid Dibeybe seçilmişti.

Muammer Kaddafi rejimini sona erdiren 2011 Şubat Devrimi'nden bu yana iç savaş ve siyasi krizlere sürüklenen Libya'da, Rusya, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır ve Fransa'nın desteklediği darbeci Hafter milislerinin ülkenin doğusunu denetim etmesi nedeniyle istikrar ve güvenlik sağlanamadı.

Yorum Yap